Historycznie #1 - Pierwsza książka, Książki w Polsce, Rozwój czytelnictwa

Można powiedzieć, że pierwsze "książki" powstawały już w prehistorii, kiedy to człowiek wpadł na pomysł, żeby zacząć zapisywać gdzieś swoje myśli, spostrzeżenia... Wówczas powstało pismo obrazkowe. W drodze ewolucji uległo ono licznym zmianom i poprawkom, co doprowadziło je do współczesnego stanu, czyli pisma fonetycznego, a tym samym powstania alfabetu. Około 107 roku Chińczycy wynaleźli papier, a w 1450 Gutenberg wynalazł druk. Tak więc wszystko było na dobrej drodze, aby powstała pierwsza książka w postaci podobnej, jaką znamy obecnie. W 1455 roku została wydana Biblia Gutenberga. 48 egzemplarzy zachowało się do dziś, z czego jeden z nich znajduje się także w Polsce - w Muzeum Diecezjalnym w Pelplinie.

Wraz z powstaniem druku, książki stały się bardziej popularne i co ważniejsze - tańsze. Toteż drukowano ich coraz więcej. Ogólnodostępność książek stopniowo zawężała krąg ludzi niepotrafiących czytać i pisać. Czytano więcej i chętniej... 

                                                             Pelplińska Biblia Gutenberga  

Międzynarodowym językiem była łacina, więc i książki były 

drukowane właśnie w tym języku. Jednak stopniowo i to zaczęło się zmieniać. W Polsce pierwszą wydrukowaną książką po polsku była Historyja umęczenia Pana naszego Jezusa Chrystusa w 1508 roku. I choć już wtedy zaczynano pisać w języku polskim, to prawdziwy przełom nastąpił za czasów Mikołaja Reja, którego uznaje się za "ojca literatury polskiej". Doceniał on wagę języka ojczystego i był wielkim zwolennikiem twórczości polskiej. Nawoływał, aby Polacy przełamali się i zaczęli pisać w swoim języku. Zapewne wszystkim znane są jego słowa: "A niechaj narodowie wżdy postronni znają, iż Polacy nie gęsi, iż swój język mają". Drugim wybitnym twórcą epoki renesansu był Jan Kochanowski, który w znacznym stopniu przyczynił się do rozwoju literatury polskiej. Jego fraszki i treny znane są na całym świecie. Poeta wprowadził nowe formy literackie oraz unowocześnił język, a jego dzieła stały się wzorcem dla późniejszych czasów. 

W drugiej połowie XVIII wieku w szybkim tempie rozwijała się edukacja, dlatego też wzrosło zapotrzebowanie na książki. W szczególności były to podręczniki i książki naukowe. W kraju, jak i za granicą, powstawało coraz więcej szkół i uczelni wyższych. System edukacji poszedł w górę. Dynamiczny wzrost nowych publikacji przyczynił się do powstawania bibliotek, w których gromadzono liczne zbiory różnorodnych pozycji. Także w Polsce takowa biblioteka została wybudowana w dość szybkim czasie. Jej fundatorami byli bracia - Józef Andrzej i Andrzej Stanisław Załuscy.

Biblioteka została otwarta 8 sierpnia 1747 roku. Była pierwszą biblioteką narodową w kraju i jedną z pierwszych w Europie, a już w dniu samego otwarcia zawierała ok. 200 tys. dzieł polskich i zagranicznych. Biblioteka nie była tylko miejscem gromadzenia książek, ale również ośrodkiem naukowo - kulturowym. Znajdował się w niej gabinet fizyczny, muzeum przyrodnicze i numizmatyczne oraz obserwatorium astrologiczne.

Biblioteka Załuskich 1801 r.

Biblioteka rozwijała się w zawrotnym tempie, jednak jej sukces nie trwał długo. W 1795 roku na rozkaz carycy Katarzyny II wszystkie zbiory zostały wywiezione do Petersburga, a bibliotekę zamknięto. Po I wojnie światowej część z nich zostało zwrócone, jednak później większość uległo zniszczeniu podczas II wojny światowej. Ale to już osobny, dłuższy temat...

                             
Dzisiejszy Dom Pod Królami w Warszawie - dawna siedziba biblioteki